O Teatro Afeccionado
Que é ser afeccionado?
Os significados máis antigos destas palabras, afeccionado ou afeccionado, atendían á experiencia en si mesma, ao desfrute desta e non aos resultados. Ser afeccionado ou afeccionado traducía máis o desfrute que proporcionaba o exercicio dunha actividade, aínda que os resultados non cumprisen os canons da ortodoxia profesional.
Fronte ao punto de vista máis economicista, o afeccionado comprométese nunha actividade sen buscar nela unha fonte de ingresos ou beneficio económico e, polo tanto, faino sen someterse a unhas esixencias do mercado artístico. En certo modo é unha forma de mostrar a súa desconformidade coa estrutura ideolóxica do consumo.
Que achega o teatro afeccionado á sociedade en xeral?
O amateurismo e a profesionalidade son dous camiños, dúas alternativas polas que se pode chegar ao mesmo obxectivo.
Pero hai unha serie de diferenzas ou matices que, hoxe por hoxe, nos avalan como alternativa máis idónea para aqueles que queiran facer teatro sen depender das esixencias do mercado. O amateurismo, cun presuposto exiguo, chega máis lonxe que un profesional nas mesmas condicións porque suple con imaxinación, paixón e sinceridade o que non pode comprar.
As compañías afeccionada alcanzan metas que os profesionais non poden ou non queren conseguir. Actúan en espazos ou salas con dotacións técnicas claramente insuficientes que non aceptarían nunca as compañías profesionais porque as súas montaxes non están pensadas para estes espazos. Non obstante, conseguen atraer a atención do público, o seu recoñecemento e os seus aplausos. Grazas a esta maior dispoñibilidade dos grupos afeccionado, nas épocas de crise sistémica das artes escénicas, mantense viva a chama do teatro.
As compañías afeccionada crean público para as artes escénicas, un público que logo acode ás salas comerciais e contribúe aos ingresos das profesionais. Moitos dos que agora son recoñecidos profesionais naceron do teatro afeccionado, o que non quere dicir que o teatro afeccionado sexa só unha canteira, que tamén o é, senón que serve para canalizar outros intereses. O teatro afeccionado, a diferenza do profesional, ten unha función esencial nos procesos de socialización, de recoñecemento recíproco, de uso de códigos comúns non impostos. Os seus grupos son máis homoxéneos porque as expectativas e intereses dos seus membros son similares. Unha homoxeneidade que tamén se dá con relación ao público próximo, ao espazo xeográfico onde se moven.
Problemas e vantaxes
O principal problema é a carga negativa e inxusta que leva consigo a palabra afeccionado. Aínda hai quen pensa ou identifica afeccionado con falto de destreza, de experiencia, ou de calidade.
Outro problema que nos encontramos é a escasa ou nula atención que as distintas administracións en xeral e da central en particular prestan ao teatro afeccionado. As administracións locais, quizais pola súa maior proximidade ao cidadán, son as que máis coñecen e polo tanto amparan ao teatro afeccionado. Tamén algunhas administracións autonómicas empezan a decatarse, quizais por influencia ou a demanda dos municipios, do fenómeno afeccionado. Pero a Administración Central parece non entender o que hoxe representa o afeccionado en artes escénicas. O teatro afeccionado é de interese nacional non só polo que contribúe senón tamén polo que representa.
Quizais a maior vantaxe do teatro afeccionado sexa que, afeitos a traballar en precario, resistimos mellor os efectos da crise, ao estar máis ancorado no tecido social e máis próximo á sociedade civil. No teatro afeccionado podemos permitirnos unha maior audacia creativa e asunción de risco, podemos permitirnos certos fracasos por non depender a nosa supervivencia de alcanzar un éxito custe o que custe.